Raportowanie ESG w obliczu rosnących wymagań regulacyjnych i oczekiwań inwestorów stało się jednym z wyzwań współczesnego biznesu. Przedsiębiorstwa muszą przygotować się na systematyczne raportowanie o swoim wpływie na środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny. Choć obowiązek raportowania ESG w Polsce został przesunięty w czasie, już teraz warto rozpocząć przygotowania do nadchodzących zmian. Ważne jest nie tylko zrozumienie regulacyjnych wymagań, ale również wdrożenie odpowiednich narzędzi technologicznych, które umożliwią efektywne zbieranie, przetwarzanie i raportowanie danych ESG. W artykule postaramy się przybliżyć czym jest ESG, kogo dotyczą obowiązki raportowania oraz jak Microsoft Dynamics 365 Business Central wspiera organizacje w procesie zbierania i raportowania.
Czym jest raportowanie ESG?
ESG to skrót od trzech angielskich słów: Environment (środowisko), Social (społeczeństwo) i Governance (zarządzanie). To ustandaryzowany sposób mierzenia i raportowania wpływu firmy na otoczenie oraz wpływu czynników środowiskowych, społecznych i zarządczych na biznes.
W przeciwieństwie do wcześniejszych raportów CSR, ESG opiera się na konkretnych, mierzalnych wskaźnikach regulowanych przez europejskie standardy ESRS. Firmy muszą systematycznie zbierać i raportować setki danych – od emisji CO2, przez różnorodność w zarządzie, po systemy zarządzania ryzykiem. ESG stanowi uzupełnienie sprawozdań finansowych, dostarczając inwestorom i kontrahentom kompleksowy obraz długoterminowej stabilności i odpowiedzialności przedsiębiorstwa.
Dlaczego ESG to więcej niż obowiązek?
Inwestorzy i banki coraz częściej uwzględniają czynniki środowiskowe i społeczne w swoich decyzjach finansowych. Firmy, które potrafią transparentnie pokazać swoje odpowiedzialne działanie, zyskują dostęp do lepszych warunków finansowania i większe zainteresowanie rynku. Kluczem jest postrzeganie ESG nie jako ciężaru, ale jako szansy na wzmocnienie pozycji rynkowej.
Co obejmuje raportowanie ESG?
Raportowanie ESG obejmuje szeroki zakres wskaźników podzielonych na trzech głównych filarów. Filar E (Environmental) dotyczy wpływu przedsiębiorstwa na środowisko naturalne. Najważniejszymi wskaźnikami w tym obszarze są emisje gazów cieplarnianych, w tym:
- Zakres 1 (bezpośredni) – emisje, które firma generuje bezpośrednio ze źródeł będących w jej posiadaniu lub pod kontrolą. Przykład z produkcji mebli: Spaliny z wózków widłowych na terenie fabryki, emisje z kotłowni opalającej hale produkcyjne.
- Zakres 2 (pośredni) – to emisje związane z energią elektryczną, cieplną lub parą, które firma kupuje i zużywa. Choć same emisje fizycznie powstają poza firmą (np. w elektrowni, która dostarcza energię), to są one bezpośrednim rezultatem działalności przedsiębiorstwa i muszą być wliczone do raportu. Przykład z produkcji mebli: Energia elektryczna do zasilania pił, szlifierek i innych maszyn stolarskich – emisje powstają w elektrowni, ale są wynikiem działalności fabryki.
- Zakres 3 (pośredni – łańcuch dostaw) – wszystkie pozostałe emisje w łańcuchu dostaw, nad którymi firma nie ma bezpośredniej kontroli. Najtrudniejszy do zmierzenia zakres. Przykład z produkcji mebli: Wycinka drzew w lasach, transport drewna ciężarówkami do fabryki.
Do tego także zużycie wody, gospodarkę odpadami, zanieczyszczenia powietrza, gleby i wody oraz wpływ na bioróżnorodność i ekosystemy.
Z kolei Filar S (Social) koncentruje się na odpowiedzialności społecznej firmy. Obejmuje kluczowe obszary takie jak warunki pracy i bezpieczeństwo pracowników, różnorodność i równość płci w zarządzie, programy szkoleń i rozwoju zawodowego oraz relacje z lokalnymi społecznościami. Równie ważne są poszanowanie praw człowieka w całym łańcuchu dostaw i etyczne traktowanie wszystkich interesariuszy firmy.
Ostatni Filar G (Governance) dotyczy sposobu zarządzania firmą i podejmowania decyzji. Obejmuje niezależność rady nadzorczej, zarządzanie ryzykiem, etykę biznesową i transparentność raportowania.
Podwójna istotność (Double Materiality)
Nowa dyrektywa CSRD wprowadza ważną zasadę – podwójną istotność. To oznacza, że firmy muszą pokazać dwie rzeczy:
- Perspektywa wpływu (Impact Materiality): Jak działalność firmy wpływa na środowisko i społeczeństwo.
- Perspektywa finansowa (Financial Materiality): Jak kwestie ESG wpływają na wartość finansową samej firmy (np. ryzyka związane z dostępem do surowców, reputacją czy zmianami klimatycznymi, które mogą przełożyć się na utratę wartości aktywów lub wzrost kosztów).
Podejście to sprawia, że raportowanie ESG staje się integralną częścią zarządzania strategicznego i ryzykiem. Firmy muszą nie tylko pokazać, jak są odpowiedzialne, ale również jak ich strategia zrównoważonego rozwoju przekłada się na konkretne korzyści biznesowe.
Zakres raportowania ESG regulują szczegółowe standardy ESRS wprowadzone przez dyrektywę CSRD. Obejmują one setki wskaźników środowiskowych, społecznych i zarządczych, które firmy muszą systematycznie monitorować i raportować.
Kto podlega obowiązkowi raportowania ESG?
Obowiązki ESG wchodzą w życie stopniowo – w zależności od wielkości spółki, liczby pracowników, obrotu, sumy bilansowej. Polski rząd przesunął harmonogram implementacji dyrektywy CSRD, co daje firmom więcej czasu na przygotowanie.
Oto aktualny harmonogram:
| Grupa podmiotów | Kryteria | Obowiązek raportowania za rok obrotowy | Termin publikacji raportu |
| I faza | Duże jednostki zainteresowania publicznego (JZP), które już podlegają Dyrektywie o sprawozdawczości niefinansowej (NFRD). Kryteria: >500 pracowników oraz suma bilansowa >25 mln EUR lub przychody netto >50 mln EUR. | 2024 | 2025 |
| II faza | Duże przedsiębiorstwa, które nie raportowały wcześniej, spełniające dwa z trzech kryteriów: >250 pracowników, suma bilansowa >25 mln EUR lub przychody netto >50 mln EUR. | 2027 | 2028 |
| III faza | Małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) notowane na rynkach regulowanych w UE (z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw). | 2028 | 2029 |
Efekt domina – dlaczego dotyczy to wszystkich firm
Nawet jeśli Twoja firma nie podlega bezpośrednio obowiązkowi ESG, prawdopodobnie i tak będzie musiała dostarczać dane swoim klientom. Duże firmy, raportując emisje Zakresu 3, będą wymagać od dostawców szczegółowych informacji o ich śladzie węglowym. Praktyczny przykład: Jeśli dostarczasz komponenty dla dużej firmy motoryzacyjnej, która w 2026 musi raportować ESG, prawdopodobnie otrzymasz ankietę o swoje emisje CO2.
Przesunięcie terminów w Polsce to szansa. Dodatkowy czas pozwala spokojnie wdrożyć systemy IT, przeszkolić pracowników i przetestować procesy. Zbieranie danych, pozwala uniknąć kosztownej rekonstrukcji historycznych danych – odtwarzanie emisji z zeszłego roku na podstawie rachunków i dokumentów jest znacznie trudniejsze niż zbieranie na bieżąco.
Rola systemów ERP w transformacji ESG
Największym wyzwaniem w raportowaniu ESG jest to, że potrzebne dane znajdują się w różnych miejscach. Informacje o zużyciu energii są w systemie technicznym, dane o transporcie – w logistyce, informacje o pracownikach – w HR, a emisje z produkcji – w kolejnym systemie. Ręczne zbieranie, agregacja i weryfikacja tych danych jest czasochłonna, kosztowna i podatna na błędy.
Jak Business Central rozwiązuje ten problem?
Systemy ERP, takie jak Microsoft Dynamics 365 Business Central, wyłaniają się jako kluczowe narzędzia do automatyzacji całego procesu raportowania ESG. System tworzy jedno wiarygodne źródło dla wszystkich danych – zarówno finansowych, jak i ESG. Zamiast szukania informacji w kilku systemach, wszystko jest dostępne z jednego miejsca. Co więcej, nowoczesne systemy ERP mogą automatycznie zbierać dane z procesów operacyjnych – od zużycia energii z maszyn produkcyjnych, przez ilość odpadów, po emisje z floty pojazdów.
Kluczowe funkcjonalności ESG w Business Central
Microsoft Dynamics 365 Business Central oferuje dedykowane funkcjonalności, które wspierają raportowanie ESG:
- Dziennik zrównoważonego rozwoju: Dedykowane miejsce do ewidencji wszystkich danych ESG, zarówno liczbowych jak i jakościowych.
- Plan Kont Zrównoważonego Rozwoju (Chart of Sustainability Accounts): struktura księgowa, która umożliwia kategoryzację i śledzenie emisji oraz innych wskaźników ESG.
- Wsparcie dla zakresów emisji 1, 2 i 3: system pozwala na kategoryzowanie danych w ujęciu zgodnym ze standardami, co jest niezbędne do prawidłowego raportowania.
- Automatyczne obliczanie emisji: współczynniki emisji przekształcają miary ilościowe (kilometry, litry paliwa, kWh) w wartości CO2.
- Raporty i wizualizacja danych: gotowe szablony i wykresy ułatwiające analizę i prezentację danych, co umożliwia szybką analizę w arkuszach Excel, tabelach i na wykresach.
Wdrożenie ESG staje się pretekstem do modernizacji architektury IT firmy. Automatyzacja procesów nie tylko ułatwia raportowanie, ale także zwiększa efektywność operacyjną i redukuje koszty.
Business Central umożliwia przejście od ręcznego, podatnego na błędy procesu do zautomatyzowanego zarządzania danymi ESG. To inwestycja, która przynosi korzyści wykraczające daleko poza sam obowiązek sprawozdawczy.
Podsumowanie
ESG to już nie opcja, ale konieczność biznesowa wpływająca na dostęp do kapitału i konkurencyjność. Choć obowiązki raportowania w Polsce zostały przesunięte w czasie, efekt domina sprawia, że przygotowanie dotyczy firm każdej wielkości – duzi klienci będą wymagać danych ESG od swoich dostawców.
Kluczowym wyzwaniem jest rozproszenie danych w organizacji. Informacje o emisjach, zużyciu energii i praktykach społecznych znajdują się w różnych systemach, a ich ręczne zbieranie jest kosztowne i podatne na błędy. Microsoft Dynamics 365 Business Central rozwiązuje ten problem poprzez:
- Centralizację wszystkich danych ESG w jednym miejscu
- Automatyczne przeliczanie emisji z danych operacyjnych
- Gotowe funkcje do kategoryzowania i raportowania zgodnie ze standardami
- Wizualizacje i raporty ułatwiające analizę
Kluczowe wnioski
Przesunięcie terminów to okazja, którą należy mądrze wykorzystać. Firmy powinny traktować ESG jako inwestycję w transparentność i wartość przedsiębiorstwa, nie jako kosztowny obowiązek. Technologia staje się kluczowym czynnikiem transformacji – systemy ERP są niezbędne do skutecznego zarządzania danymi ESG. Firmy rozpoczynające przygotowania już dziś zyskają przewagę nad konkurencją działającą w ostatniej chwili.
